Ba Câu Hỏi Quan Trọng Cuộc Đời

Tác giả Leo Tolstoy

Chuyện kể có nhà vua nước nọ, một đêm ông chợt nảy ra ba câu hỏi. Đó là nếu ông luôn biết thời điểm chính xác để bắt đầu mọi sự, nếu ông biết ai là trung thần ông nên lắng nghe và ai là nịnh thần ông nên tránh, và trên hết, nếu ông luôn biết điều gì quan trọng nhất để thực hiện, ông sẽ không mắc sai lầm trong bất cứ việc gì.
Ông cho công bố khắp vương quốc sẽ trao phần thưởng lớn cho bất kỳ ai có thể trả lời ba câu hỏi đó.
Nhiều học giả đến nhưng mỗi người cho các trả lời khác nhau.
Câu hỏi thứ nhất: người thì cho rằng để biết thời điểm chính xác để hành động, cần lên thời khóa biểu và tuân theo cách nghiêm ngặt. Người khác lại cho rằng không thể quyết định đâu là thời điểm chính xác cho mỗi hành động, nhưng đừng để cho bản thân có thì giờ rảnh rỗi. Kẻ khác lại cho rằng nhà vua cho dù có tập trung theo dõi những diễn biến của sự việc vẫn không thể quyết định thời điểm chính xác để hành động, tuy nhiên nhà vua nên có hội đồng cố vấn giúp ông tham vấn đâu là thời điểm chính xác. Tuy nhiên, lại có người phản biện cho rằng không nên trông chờ vào hội đồng cố vấn, thay vào đó cần phải biết trước điều sẽ diễn ra. Và chỉ có các nhà chiêm tinh mới biết rõ thời điểm chính xác mà thôi vì thế nhà vua nên tham vấn với các nhà chiêm tinh.
Đối với câu hỏi thứ hai, người khuyên vua những cận thần nên là cố vấn của ông, người khác là các tăng lữ, kẻ thì là các ngự y và cũng có người khuyên ông nên hỏi các chiến binh anh dũng.
Riêng câu hỏi thứ ba là câu hỏi quan trọng nhất, người thì cho rằng điều quan trọng thế gian là khoa học, người khác lại cho rằng là kỹ năng chiến đấu và cũng có người lại cho rằng là tôn giáo.
Nhà vua không hài lòng với các câu trả lời. Ông vẫn băn khoăn. Có người mách nhà vua nên tham vấn vị ẩn sỹ nổi tiếng khôn ngoan hiện đang sống trong khu rừng của vương quốc.
Nhà vua liền mặc thường phục, lên đường tìm đến vị ẩn sỹ. Nhà vua để lại quân hầu phía xa và một mình đến tham vấn vị ẩn sỹ. Khi nhà vua đến vị ẩn sỹ đang cuốc những luống cây trước túp lều của ông. Trông thấy nhà vua, vị ẩn sỹ chào nhà vua và tiếp tục cuốc.
Nhà vua tiến đến và hỏi: “Thưa nhà hiền triết, ta đến để hỏi ngài ba câu hỏi: Làm thế nào ta biết thời điểm chính xác để làm điều đúng đắn? Ai là người ta cần nhất và ai là người ta cần quan tâm hơn những người khác? Và điều nào trên thế gian là quan trọng nhất và cần ta chú ý trước hết?”
Vị ẩn sỹ lắng nghe nhà vua nhưng không trả lời. Ông tiếp tục cuốc.
“Ngài quá mệt rồi,” nhà vua nói, “Hãy để ta giúp ông”.
Vị ẩn sỹ cám ơn và trao cái xẻng cho nhà vua. Cuốc được một lúc, nhà vua ngừng tay và lập lại ba câu hỏi. Vị ẩn sỹ không trả lời câu hỏi, thay vào đó, ông nói: “Nào hãy nghỉ ngơi đến lượt tôi.”
Nhưng nhà vua không đưa lại cho vị ẩn sỹ cái xẻng và tiếp tục cuốc thêm. Vài giờ trôi qua. Khi mặt trời bắt đầu khuất bóng sau hàng cây, nhà vua nói: “Thưa nhà hiền triết, ta đến đây để mong ngài có câu trả lời cho ba câu hỏi của ta. Nếu ngài không muốn trả lời, hãy cho ta biết, ta sẽ trở về triều đình.”
“Hãy nhìn xem ai đang chạy ngoài kia”, vị ẩn sỹ trả lời.
Nhà vua quay lại và trông thấy một người đàn ông râu ria đang chạy ra khỏi khu rừng. Người đàn ông dùng tay ôm chạy bụng và máu đang chảy qua các ngón tay. Khi chạy đến chỗ nhà vua, ông ta liền ngất xỉu. Nhà vua và vị ẩn sỹ cùng cởi áo cho người đàn ông và thấy một vết thương lớn ngay vùng vụng. Nhà vua liền rửa sạch vết thương và dùng khăn tay của ông băng vết thương. Thế nhưng máu không ngừng chảy và nhà vua lại tiếp tục giúp băng bó lại vết thương. Nhà vua phải làm đi làm lại mấy lần vết thương mới ngừng chảy máu. Cuối cùng người đàn ông cũng qua cơn nguy kịch và hồi tỉnh, liền xin chút gì để uống. Nhà vua vội mang cho ông ly nước.
Lúc này mặt trời tắt hẳn và không khí bắt đầu lạnh. Nhờ vị ẩn sỹ giúp, nhà vua khiêng người đàn ông vào trong lều và đặt trên giường. Sau một ngày cuốc đất và giúp băng bó vết thương cho người đàn ông, nhà vua thấm mệt và thiếp đi.
Sáng hôm sau khi nhà vua thức dậy, người đàn ông vội thưa bằng giọng yếu ớt, “Xin bệ hạ tha thứ cho tiện dân!”
“Ta có biết nhà ngươi là ai mà xin ta tha thứ,” nhà vua đáp.
“Bệ hạ không biết tiện dân nhưng tiện dân biết bệ hạ. Tôi là kẻ thù của bệ hạ. Tôi đã thề sẽ trả thù bệ hạ vì bệ hạ đã cho xử tử em tôi và cưỡng chiếm tài sản của nó. Tôi biết tin bệ hạ sẽ một mình thân chinh đến gặp vị ẩn sỹ nên tôi rình canh giết nhà vua trên đường về. Nhưng hết một ngày trôi qua bệ hạ không quay lại. Vì thế tôi đã đến tìm bệ hạ tận nơi và không may gặp phải lính bảo vệ bệ hạ và họ đâm tôi trọng thương. Mặc dù tôi thoát được quân lính nhưng nếu nhà vua không giúp băng bó vết thương, có lẽ tôi đã chảy máu đến chết. Tôi đã mong ước giết chết bệ hạ nhưng bệ hạ đã cứu mạng tôi. Vậy thì tôi xin dâng trọn mạng sống tôi trong tay bệ hạ, trở nên đầy tớ trung thành nhất và tôi cũng sẽ buộc các con tôi như thế. Xin bệ hạ tha mạng!”
Nhà vua cực kỳ vui mừng vì có thể hóa giải kẻ thù hòa cách dễ dàng như thế và xem người đàn ông đó như bạn mình. Không những thế, nhà vua còn sai quân lính và ngự y chăm sóc cho người đàn ông, đồng thời hứa sẽ hoàn trả lại tài sản cho ông ta.
Nhà vua lúc này mới sực nhớ vị ẩn sỹ liền đi tìm. Vị ẩn sỹ đang gieo hạt tại chỗ hôm qua nhà vua cuốc đất.
Nhà vua tiến đến và nói: “Lần cuối cùng, ta xin ngài hãy trả lời cho ba câu hỏi tôi, thưa ngài hiền triết”.
“Bệ hạ đã có câu trả lời rồi, thưa bệ hạ!” vị ẩn sỹ đáp.
“Trả lời rồi? Ý ngài là gì?” nhà vua hỏi.
“Bệ hạ không thấy sao, nếu bệ hạ không xót thương cho sự già nua của tôi ngày hôm qua và giúp tôi cuốc những luống đất này, mà trở về thì bệ hạ đã bị người đàn ông này tấn công và bệ hạ sẽ hối tiếc vì không ở lại với tôi hôm qua. Vì thế thời điểm quan trọng nhất chính là khi bệ hạ cuốc đất; và tôi là người quan trọng nhất và giúp đỡ tôi là việc quan trọng nhất mà bệ hạ làm. Sau cùng người đàn ông đó chạy đến chỗ chúng ta, thời điểm quan trọng nhất là bệ hạ đã giúp băng bó vết thương. Nếu bệ hạ không giúp, ông ta có thể chết và bệ hạ không hóa giải với kẻ thù. Vì thế người đàn ông đó là người quan trọng nhất và những gì bệ hạ làm cho ông ta là việc làm quan trọng nhất. Xin bệ hạ nhớ rằng: thời gian quan trọng nhất chính là HIỆN TẠI! Vì chính khi đó chúng ta có sức mạnh. Người cần thiết nhất chính là người bệ hạ ở cùng vì không ai biết trước được mình sẽ phải đối mặt với bất kỳ ai và điều quan trọng nhất là làm điều thiện vì đó là mục đích duy nhất của con người trên trần gian!”