Sự khác biệt giữa nghiệp dư và chuyên nghiệp

Trong đời sống, chúng ta nhận thấy có những người thành công to lớn và đạt được nhiều điều về vật chất cũng như tinh thần, trong khi số đông còn lại vất vả tới mức tìm kiếm từng đồng mưu sinh hàng ngày.

Trong công việc, có những người thành thục một kĩ năng đến mức trở thành chuyên gia hay nghệ nhân, nhưng có vô vàn kẻ làm không thực hiện một việc gì đó cho hoàn chỉnh.

Câu hỏi tại sao để trả lời không dễ dàng, nếu không muốn nói là phức tạp. Bài viết này chỉ giới hạn vào việc so sánh giữa hai phong cách làm việc: nghiệp dư và chuyên gia. Tuy nhiên, hoàn toàn không có ý định chỉ trích.

• Kẻ nghiệp dư ngừng làm việc khi đạt được một điều gì đó. Trong khi người chuyên nghiệp hiểu thành tựu lúc đầu chỉ là khởi sự cho hành trình dài.
• Kẻ nghiệp dư có mục tiêu. Người chuyên nghiệp nhắm tới hành trình.
• Kẻ nghiệp dư cho rằng họ hoàn hảo mọi sự. Người chuyên nghiệp hiểu họ có những thiếu sót và luôn tìm kiếm những phê bình mang tính xây dựng.
• Kẻ nghiệp dư đề cao các thành tựu mang tính chiếm đoạt, luôn cho rằng họ chụp được trái bóng chuyền đi qua một cú đánh bóng hiểm hóc. Người chuyên nghiệp coi trọng tính nhất quán. Họ hỏi: “Liệu tôi có thể bắt trái bóng này 9 lần trong 10 lần phát bóng của cùng một tình huống không?
• Kẻ nghiệp dư từ bỏ ngay khi gặp dấu hiệu gian nan và tự cho mình đã thất bại. Người chuyên nghiệp lại cho rằng thất bại là một phần của tiến trình phát triển trở nên bậc thầy.
• Kẻ nghiệp dư không biết cách biến điều dở thành điều hay. Người chuyên nghiệp lại có thể.
• Kẻ nghiệp dư thích thể hiện làm việc cách vui vẻ. Người chuyên nghiệp nhận ra rằng những gì đang diễn ra trong thực tế cũng như trong trò chơi thử thách.
• Kẻ nghiệp dư chú trọng vào việc xác định điểm yếu của mình và cải thiện chúng. Người chuyên nghiệp tập trung vào điểm mạnh của mình và tìm kiếm những ai mạnh mẽ ở điểm mà họ yếu.
• Kẻ nghiệp dư nghĩ tri thức là sức mạnh. Người chuyên nghiệp vươn lên sự khôn ngoan và tham vấn.
• Kẻ nghiệp dư tập trung vào điều đúng. Người chuyên nghiệp tập trung vào kết quả tốt nhất.
• Kẻ nghiệp dư tập trung vào tư tưởng cấp thứ nhất. Người chuyên nghiệp tập trung vào tư tưởng cấp thứ hai.
• Kẻ nghiệp dư cho rằng kết quả tốt là hệ quả của sự thông minh của họ. Người chuyên nghiệp lại nghĩ kết quả là hệ quả của may mắn.
• Kẻ nghiệp dư tập trung ngắn hạn. Người chuyên nghiệp chú trọng dài hạn.
• Kẻ nghiệp dư chủ yếu hạ gục người khác. Người chuyên nghiệp nâng đỡ tha nhân.
• Kẻ nghiệp dư quyết định theo số đông nên không ai chịu trách nhiệm khi có sự cố. Người chuyên nghiệp quyết định mang tính cá nhân và sẵn sàng nhận trách nhiệm.
• Kẻ nghiệp dư trách cứ người khác. Người chuyên nghiệp nhận trách nhiệm về mình.
• Kẻ nghiệp dư thi thoảng đúng giờ. Người chuyên nghiệp luôn đúng giờ mỗi ngày.
• Kẻ nghiệp dư tiến nhannh. Người chuyện nghiệp tiến xa hơn.
• Kẻ nghiệp dư bắt tay vào việc ngay khi ý tưởng đầu tiên xuất hiện trong đầu. Người chuyên nghiệp nhận ra ý tưởng đầu tiên hiếm khi là ý tưởng tốt nhất.
• Kẻ nghiệp dư nghĩ đến những cách thức không thể trở thành vô hiệu lực. Người chuyên nghiệp không nghĩ đến những cách như thế.
• Kẻ nghiệp dư luôn nghĩ đến tính tuyệt đối. Người chuyên nghiệp nghĩ đến tính khả thi.
• Kẻ nghiệp dư sợ va chạm và tránh thành thực với chính mình. Người chuyên nghiệp cảm nhận như thể họ có khả năng giải quyết hầu hết mọi sự.

Trên đây chỉ là vài ý tưởng, còn theo bạn thì sự khác biệt giữa nghiệp dư và chuyên nghiệp là gì? Trong tình huống nào bạn thấy mình hành xử như kẻ nghiệp dư? Bạn bè của bạn ai là nghiệp dư, ai chuyên nghiệp?

Hoàng Nguyễn chuyển ngữ